ျမတ္ဗုဒၶ ကုိ ၾကည္ညိဳျခင္း (Reverence for Buddha)

ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ ေဒါက္သီလာနႏၵာဘိ၀ံသ ဆရာေတာ္ဘုရား၏ ဗုဒၶဘာသာ အေျခခံတရားေတာ္မ်ားကုိ နားေထာင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။
ဆရာေတာ္ဘုရားက..ထုိတရားေတာ္မ်ားထဲမွာ ဩကာသ ကန္ေတာ့ခန္းကုိ မွန္ကန္ေအာင္ ပုိ႔ခ်သင္ျပေပးထားပါတယ္။
ဆရာေတာ္ဘုရား ပုိ႔ခ်သင္ျပထားေသာ ဩကာသ ကေတာ့...ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး ၏ စနစ္တက် ျပင္ဆင္ထားေသာ ဩကာသ ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဆရာေတာ္ဘုရားက မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး ေရးသားျပင္ဆင္ထားေသာ ဩကာသသည္ သဒၵါနည္းက် မွန္ကန္ တိက်တယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပ ညႊန္းဆုိထားပါတယ္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္လည္း အားရ ႏွစ္သက္ျပီး ထိုအခ်ိန္ကစ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ သဒၵါနည္းစနစ္က်ေသာ ဩကာသကန္ေတာ့ကုိ ပဲ ရြတ္ဆုိျဖစ္ပါေတာ့တယ္။

ဩကာသ ကန္ေတာ့ခန္း

ဩကာသ - ဩကာသ - ဩကာသ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံတည္းဟူေသာ အျပစ္ခပ္သိမ္း ပေပ်ာက္ျငိမ္း၍
အသက္ရွည္စြာ အနာမဲ့ေရး ရန္ေဘးကင္းေၾကာင္း ေကာင္းမႈမဂၤလာ ျဖစ္ပါေစျခင္း အက်ဳိးငွာ
ဘုရားရတနာ၊ တရားရတနာ၊ သံဃာရတနာတည္းဟူေသာ ရတနာျမတ္သုံးပါး တုိ႔ကုိ အရုိအေသ လက္အုပ္မုိး၍
ရွိခုိးပူေဇာ္ ဖူးေမွ်ာ္မာန္ေလ်ာ့ ကန္ေတာ့ပါ၏ အရွင္ဘုရား။

ကန္ေတာ့ရေသာ ဤေကာင္းမႈကံ ေစတနာတုိ႔ေၾကာင့္
အပါယ္ ၄-ပါး၊ ကပ္ ၃-ပါး၊ ရပ္ျပစ္ ၈-ပါး၊ ရန္သူမ်ဳိး ၅-ပါး၊
၀ိပတၱိတရား ၄-ပါး၊ ဗ်သနတရား ၅-ပါး၊ အနာမ်ဳိး ၉၆-ပါး၊
မိစၧာဒိ႒ိ ၆၂-ပါး တုိ႔မွ အခါခပ္သိမ္း ကင္းလြတ္ျငိမ္းသည္သာျဖစ္၍
မဂ္တရား ဖုိလ္တရား နိဗၺာန္တရားေတာ္ျမတ္ကုိ လ်င္ျမန္စြာ ရပါလုိ၏ အရွင္ဘုရား။
(စာမ်က္ႏွာ-၉၊ မဟာစည္ဩကာသအဖြင့္)

အပါယ္ ၄-ပါး

1. ငရဲ
   
2. တိရိစၧာန္
   
3. ျပိတၱာ
   
4. အသူရကာယ္
   

(စာ-၁၄၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)

ကပ္ ၃-ပါး

1. ဒုဗိ ၻကၡႏၲရကပ္ - အစာငတ္မြတ္ေခါင္းပါးျခင္းေၾကာင့္ ေသေၾကပ်က္စီးျခင္း
   
2. သတၱႏၲရကပ္ - ေသေစတတ္ေသာဓား၊ လွံ၊ ေသနတ္စေသာ လက္နက္တုိ႔ျဖင့္ တုိက္ခုိက္၍ ေသေၾကပ်က္စီးျခင္း
   
3. ေရာဂႏၲရကပ္ - ကူးစက္တတ္ေသာ အနာေရာပါမ်ား ေၾကာင့္ ေသေၾကပ်က္စီးျခင္း။
   

(စာ-၁၅၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)


ရပ္ျပစ္ ၈-ပါး

1. ငရဲ၌ ျဖစ္ရျခင္း
   
2. တိရိစၧာန္ဘုံ၌ ျဖစ္ရျခင္း
   
3. ျပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ဘုံ၌ ျဖစ္ရျခင္း
   
4. ဘုရားပြင့္ေနဆဲအခါတြင္ လြန္စြာ အသက္ရွည္၍ ဘုရားရွင္ကုိ မဖူးေတြ႕ႏုိင္ေသာ အရူပျဗဟၼာဘုံ ႏွင့္ အသညသတ္ ျဗဟၼာဘုံတုိ႔၌ ျဖစ္ရျခင္း
   
5. ဘုရားအမွဴးျပဳေသာ သံဃာေတာ္မ်ားမေရာက္ေသာ၊ သာသနာမရွိေသာ ပစၥႏၲရစ္အရပ္၌ ျဖစ္ရျခင္း။ (ရတနာသုံးပါး မတည္၍ ရုိင္းစုိင္းသူတုိ႔အရပ္၊ သာသနာမရွိေသာအရပ္)
   
6. ဘုရားပြင့္ဆဲ့အခါ၊ သာသနာရွိေသာအခါျဖစ္ေသာ္လည္း ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ က်ဳိး၊ ကန္း၊ ဆံြ႕၊ အ ၍ တရားေတာ္ကုိ နားလည္ႏုိင္ေလာက္ေသာဉာဏ္ မရွိေသာသူျဖစ္ရျခင္း။
   
7. ဘုရားပြင့္ဆဲအခါ၊ သာသနာရွိေသာအခါျဖစ္ေသာ္လည္း မိစၧာဒိ႒ိ မွားေသာအယူကုိ ယူေသာသူ ျဖစ္ရျခင္း
   
8. တတ္သိနားလည္ေလာက္ေသာဉာဏ္ႏွင့္ တိဟိတ္ပဋိသေႏၶစိတ္ရွိေသာ္ျငားလည္း ဘုရားသာသနာ မရွိေသာအခါ၌ လူျဖစ္ရျခင္း။
   

(စာ-၁၆၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)

ရန္သူမ်ဳိး ၅-ပါး

1. မီး
   
2. ေရ
   
3. မင္းဆုိး
   
4. ခုိးသူ
   
5. မခ်စ္မႏွစ္သက္ေသာသူ (အေမြခံသားဆုိး၊ သမီးဆုိး)
   

(စာ-၁၇၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)

၀ိပၸတၱိတရား ၄-ပါး

1. ကာလ၀ိပၸတၱိ - မေကာင္းေသာမင္း၊ မေကာင္းေသာ လူတုိ႔၏လက္ထက္ဟု ဆုိအပ္ေသာ ကာလ
   
2. ဂတိ၀ိပၸတၱိ - အပါယ္ေလးဘုံ၌ ျဖစ္ရျခင္း
   
3. ဥပဓိ၀ိပၸတၱိ - ယုတ္ညံ့ေသာအတၱေဘာကိုရျခင္၊ အဆင္းမလွျခင္း၊ ကုိယ္အဂၤါခ်ဳိ႕ယြင္းျခင္း
   
4. ပေယာဂ၀ိပၸတၱိ - အသိအလိမၼာမရွိ၊ မေကာင္းေသာ ဒုစရုိက္မ်ားကုိ ျပဳလုပ္မႈ၊ မေကာင္းေသာ အားထုတ္မႈ ရွိျခင္း
   

(စာ-၁၇၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)

ဗ်သနတရား ၅-ပါး

1. ဉာတိဗ်သန - အေဆြအမ်ဳိးတုိ႔ ပ်က္စီးျခင္း
   
2. ေဘာဂဗ်သန - စည္းစိမ္ဥစၥာမ်ား ပ်က္စီးျခင္း
   
3. ေရာဂါဗ်သန - ေရာဂါေၾကာင့္ ပ်က္စီးျခင္း
   
4. သီလဗ်သန - အက်င့္သီလ ပ်က္စီးျခင္း
   
5. ဒိ႒ိဗ်သန - မိစၧာအယူကုိ ယူျခင္း
   

(စာ-၁၇၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)

အနာမ်ဳိး ၉၆-ပါး

1. သည္းေျခေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါ (၃၂)ပါး၊
   
2. ေလေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါ (၃၂)ပါး ႏွင့္
   
3. သလိပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ေရာဂါ (၃၂)ပါး၊
   စုစုေပါင္း (၉၆)ပါး ျဖစ္သည္။
   

(စာ-၁၈၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)

မိစၧာဒိ႒ိ ၆၂-ပါး
သႆတ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၄)ပါး
ဧကစၥ သႆတ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၄)ပါး
အႏၲာနႏၲ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၄)ပါး
အမရာ ၀ိေကၡပ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၄)ပါး
အဓိစၥသမုပၸႏၷ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၂)ပါး
ဥဒၵမာဃာတနသညီ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၁၆)ပါး
ဥဒၶမာဃာတနအသညီ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၈)ပါး
ဥဒၶမာဃာတနေန၀သညီနာသညီ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၈)ပါး
ဥေစၧဒ ဒိ႒ိ၀ါဒ (၇)ပါး
ဒိ႒ဓမၼ နိဗၺာန ဒိ႒ိ၀ါဒ (၅)ပါး
စုစုေပါင္း (၆၂)ပါး ျဖစ္သည္။
(စာ-၁၉၊ သာသနာ့အေျခခံ- ဦးသက္စိန္)

မဂ္တရား၊ ဖုိလ္တရား
မဂ္တရား ၄-ပါး

1. ေသာတာပတၱိမဂ္
   
2. သကဒါဂါမိမဂ္
   
3. အနာဂါမိမဂ္
   
4. အရဟတၱမဂ္
   

ဖုိလ္တရား ၄-ပါး

1. ေသာတာပတၱိဖုိလ္
   
2. သကဒါဂါမိဖုိလ္
   
3. အနာဂါမိဖုိလ္
   
4. အရဟတၱဖုိလ္
   

ေသာတာပတၱိမဂ္ ရေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ေသာတာပတၱိဖုိလ္ကုိလည္း အခါမလင့္ ရေတာ့၏။ ေသာတာပတၱိမဂ္ ႏွင့္ ဖုိလ္ကုိ သိျမင္ျပီး ပုဂၢိဳလ္ကုိ ေသာတာပန္ဟု ေခၚသည္။
ေသာတာပန္ အရိယာ၌

ဒိ႒ိ
၀ိစိကိစၧာ
သီလဗၺတပရာမာသ
ဣႆာ
မစၧရိယ သံေယာဇဥ္ ၅-ပါး မရွိေတာ့။

သကဒါဂါမိမဂ္ရေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ သကဒါဂါမိဖုိလ္ကုိလည္း အခါမလင့္ ရေတာ့၏။ သကဒါဂါမိမဂ္ ႏွင့္ ဖုိလ္ကုိရေသာ အရိယာကုိ သကဒါဂါမ္ဟု ေခၚသည္။
သကဒါဂါမ္ အရိယာသည္
ရုန္႔ရင္းေသာ ကာမရာဂသံေယာဇဥ္ ႏွင့္ ပဋိဃသံေယာဇဥ္ တုိ႔ကုိ ပယ္ျပီး ျဖစ္သည္။

အနာဂါမိမဂ္ကုိ ရေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ အနာဂါမိဖုိလ္ကုိ အခါမလင့္ ရေတာ့သည္။ အနာဂါမိမဂ္ ႏွင့္ အနာဂါမိဖုိလ္ကုိ ရျပီးေသာ အရိယာကုိ အနာဂါမ္ဟု ေခၚသည္။
အနာဂါမ္ အရိယာ၌ သိမ္ေမြ႕ေသာ ကာမရာဂသံေယာဇဥ္ ႏွင့္ ပဋိဃ သံေယာဇဥ္ ၂ ပါး မရွိေတာ့။

အရဟတၱမဂ္ကုိ ရေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ အရဟတၱဖုိလ္ကုိလည္း အခါမလင့္ ရေတာ့သည္။ အရဟတၱမဂ္ႏွင့္ ဖုိလ္ကုိ ရျပီးေသာ အရိယာကုိ ရဟႏၲာဟု ေခၚသည္။
ရဟႏၲာ ၌
ဘာ၀ရာဂ (ဘ၀ ၃-ပါး၌ တပ္မက္မႈ)
မာန
အ၀ိဇၨာ သံေယာဇဥ္ ၃-ပါး မရွိေတာ့။
(ေအာက္မဂ္တုိ႔က ပယ္ျပီးေသာ သံေယာဇဥ္တုိ႔ကုိ အထက္မဂ္တုိ႔က ပယ္ျပီး ျဖစ္သည္။)
(စာမ်က္ႏွာ-၃၂၊ မဟာစည္ဩကာသအဖြင့္)

နိဗၺာန္
မျဖစ္ျခင္းသေဘာ၊ မျပတ္ျဖစ္ေသာ ရုပ္ နာမ္အစဥ္ ကင္းျခင္း သည္ နိဗၺာန္ျဖစ္သည္။
ဒုကၡအေပါင္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္း၊ ကိေလသာတဏွာ တုိ႔ အၾကြင္းမဲ့ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္း၊
အာယာတန ၆-ပါးတုိ႔ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္း၊ ဘ၀အသစ္တဖန္မျဖစ္ေတာ့ဘဲ ရုပ္၊ နာမ္၊ သခၤါရျဖစ္စဥ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျပတ္စဲ၍ ပကတိ ျငိမ္းေအးျခင္း။

(စာမ်က္ႏွာ-၃၃၊ မဟာစည္ဩကာသအဖြင့္)(စာမ်က္ႏွာ-၂၃၊ သာသနအေျခခံ - ဦးသက္စိန္)