ျမတ္ဗုဒၶ ကုိ ၾကည္ညိဳျခင္း (Reverence for Buddha)

ဓမၼစၾကာပထမပုိင္း၌ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတုိင္း အယုတ္တရား (၂)ပါးကုိ ေရွာင္ရွားရမည္ဟု..ျမတ္ဗုဒၶက စတင္ ေဟာေတာ္မူခဲ့သည္။
“ရဟန္းအျဖစ္သုိ႔ ကပ္ေရာက္ျပီးေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ (၂)ပါးေသာ ဤတရားအစုတို႔ကုိ မမွီ၀ဲအပ္ကုန္” ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ျဖင့္ ျမတ္ဗုဒၶက..ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ကုိ စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။
ထုိစာေၾကာင္းတြင္လည္း ရဟန္း အျဖစ္သုိ႔ ကပ္ေရာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ထားပါေသာ္လည္း..သံဃာေတာ္ေတြခ်ည္းသက္သက္ကုိပဲ ရည္ရြယ္ျပီးဆုိထားျခင္း မဟုတ္ေပ။ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားလည္း ပါ၀င္ပါ၏။ ရဟန္းဆုိသည္မွာလည္း (၂)မ်ဳိးရွိ၏။
သုတၱန္ရဟန္း ႏွင့္ ၀ိနည္းရဟန္း တုိ႔ျဖစ္သည္။

သုတၱန္ရဟန္းဆုိသည္မွာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႏွင့္ ဆုိင္ေသာ အက်င့္ တခုခုကုိ က်င့္ၾကံပြားမ်ားေနေသာ ေယာက်ာၤး (သုိ႔) မိန္းမ လူ၀တ္ေၾကာင္ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မည္ (သုိ႔မဟုတ္ပါက) ဘုန္းၾကီးလည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္နုိင္သည္။

၀ိနည္းရဟန္းဆုိသည္မွာ သိမ္တြင္ သံဃာေတာ္တုိ႔ျဖင့္ ၀ိနည္းသိကၡာတင္ေပးထားေသာ ရဟန္းကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ရဟန္းအျဖစ္သုိ႔ ကပ္ေရာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ဆုိသည္မွာ..
ျမတ္ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႏွင့္ ဆုိင္ေသာ အက်င့္ တခုခုကုိ က်င့္ၾကံပြားမ်ား အားထုတ္ေနသည့္၊ အားထုတ္ေတာ့မည့္ ပုဂၢိဳလ္ဟု အဓိပၸါယ္ ရပါသည္။ ထုိ ပုဂၢိဳလ္မွာလည္း ၀ိနည္းရဟန္းလည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မည္၊ သုတၱန္ရဟန္းလည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မည္။ သံဃာေတာ္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မည္ လူ၀တ္ေၾကာင္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မည္။ ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ ထုိသုိ႔ က်င့္ၾကံပြားမ်ားသည့္အခါမွာ..အစြန္း (၂)ပါး၊ (သုိ႔) အယုတ္တရား (၂)ပါးတုိ႔ကုိ ေရွာင္ရွားရမည္ဟု ဆုိျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထုိေၾကာင့္ သံဃာေတာ္မ်ား အပါအ၀င္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားကုိပါ..အယုတ္တရား (၂)ပါးကုိ ေရွာင္ရွားရမည္ဟု ျမတ္ဗုဒၶက..ေဟာေတာ္မူျခင္းျဖစ္၏။

အယုတ္တရား (၂)ပါးဆုိသည္မွာလည္း ကာမသုခလႅိကႏုေယာဂ ႏွင့္ အတၱကိလမထာႏုေယာဂ တုိ႔ျဖစ္သည္ဟု ေဖာ္ျပခဲ့ျပီးျဖစ္၏။ အနည္းငယ္ထပ္ေပါင္း ေျပာဆုိရလ်င္..

ကာမသုခလႅိကာႏုေယာဂ ဆုိသည္မွာ..
တရားသေဘာျဖင့္ ေလာဘျဖစ္သည္။ ဒိ႒ိသေဘာျဖင့္ သႆတဒိ႒ိျဖစ္သည္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာျဖင့္ တဏွာဦးေဆာင္ေသာ အားထုတ္မႈ အစြန္းတရားျဖစ္သည္။

အတၱကိလမထာႏုေယာဂ ဆုိသည္မွာ..
တရားသေဘာျဖင့္ ေဒါသျဖစ္သည္။ ဒိ႒ိသေဘာျဖင့္ ဥေစၦဒဒိ႒ိျဖစ္သည္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာျဖင့္ အ၀ိဇၹာဦးေဆာင္ေသာ အားထုတ္မႈ အစြန္းတရားျဖစ္သည္။

ထုိ အစြန္းတရား (၂)ပါးတုိ႔၌ မကပ္ညိပါဘဲ….
တနည္းအားျဖင့္…အ၀ိဇၨာဘက္ကိုလည္း မညိ၊ တဏွာဘက္ကုိလည္း မညိ
ေဒါသဘက္ကုိလည္း မေရာက္၊ ေလာဘဘက္ကုိလည္း မေရာက္
ဥေစၦဒဒိ႒ိဘက္ကုိလည္း မျဖစ္၊ သႆတဒိ႒ိဘက္ကုိလည္း မျဖစ္ဘဲ..မွန္ကန္စြာ ဥာဏ္မ်က္စိကုိ ျပဳေစတတ္ေသာ လမ္းစဥ္မွာ…
အလယ္အလတ္ အက်င့္ မဇၥိ်မပဋိပဒါပင္ျဖစ္၏။
ထုိအလယ္အလတ္ က်င့္စဥ္ ဆုိသည္မွာ မဂၢင္(၈)ပါး ပင္ျဖစ္၏။

ထုိမဂၢင္ (၈)ပါးတုိ႔တြင္ သမၼာဒိ႒ိမဂၢင္တခု တည္းကုိ က်င့္သုံးပါက.မဇၼိ်မပဋိပဒါ ျဖစ္သည္။ သမၼာဒိ႒ိကုိ က်င့္သုံးေနလ်င္ က်န္ေသာ မဂၢင္မ်ား အလုိလုိ တြဲစပ္၍ ျဖစ္လာပါေတာ့သည္။ သမၼာဒိ႒ိနဲ႔ တြဲစပ္မည့္ သကၤပၸသည္..သမၼာသကၤပၸ ျဖစ္လာမည္။ မိစၦာသကၤပၸ မျဖစ္ေတာ့။ ထုိ႔အတူပဲ သမၼာဒိ႒ိနဲ႔ အတူျဖစ္မည့္ ၀ါစာသည္လည္း..သမၼာ၀ါစာပဲျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
အဓိပၸါယ္မွာ..မွန္စြာသိျမင္ျခင္း တခုတည္း က်င့္သုံးလုိက္သည္ႏွင့္..မွန္စြာၾကံျခင္း၊ မွန္စြာေျပာဆုိျခင္း၊ မွန္စြာျပဳလုပ္ျခင္း..စေသာ က်န္မဂၢင္(၇)ပါးတုိ႔မွာ..အျခံအရံအျဖစ္ အလုိလုိ လုိက္ပါလာေတာ့သည္။…ထုိေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶက..ပဥၥ၀ဂၢီတုိ႔အား…

ဟု ေဟာေလ၏။

ထုိ႔ေၾကာင့္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွးဦးစြာ အေရးၾကီးပါ၏။ သမၼာဒိ႒ိမရွိရင္ မွန္ကန္ေသာ က်င့္စဥ္ေပၚမေရာက္။ မွန္ကန္ေသာ က်င့္စဥ္ေပၚမေရာက္လ်င္ နိဗၺာန္ကုိ မရႏုိင္ေပ။
သမၼာဒိ႒ိတြင္လည္း (၅)မ်ဳိးရွိပါသည္။

1. ကမၼႆကတာသမၼာဒိ႒ိ
2. စ်ာနသမၼာဒိ႒ိ
3. ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိ
4. မဂၢသမၼာဒိ႒ိ
5. ဖလသမၼာဒိ႒ိ….တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။

ကမၼႆကတာသမၼာဒိ႒ိ ဆုိသည္မွာ..အေၾကာင္းအက်ဳိးစပ္လ်က္ ယုံၾကည္နားလည္ျခင္းျဖစ္၏။ အေၾကာင္းကံရွိလုိ႔ အက်ဳိးကံေတြျဖစ္တာပဲ..အေၾကာင္းမေကာင္းလ်င္ အက်ဳိးလည္း မေကာင္းဘူး၊ အေၾကာင္းေကာင္းရင္ေတာ့ အက်ဳိးလည္း ေကာင္းမွာပဲ ဟု..နားလည္လက္ခံျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသမၼာဒိ႒ိမွာ အေျခခံျဖစ္၏။ အေရးၾကီးဆုံးလည္း ျဖစ္၏။ ထုိသုိ႔ အေၾကာင္းအက်ဳိးသေဘာကုိ စူးစူးစုိက္စုိက္ နားမလည္ပါဘဲ....သူဟာသူျဖစ္ခ်င္သလုိျဖစ္ေနတာပဲ..ဒါမွမဟုတ္..ျဗဟၼာၾကီးကဖန္ဆင္းတာ..ဘုရားသခင္က ဖန္ဆင္းတာ..မုိးနတ္မင္းက.မစတာ..စသျဖင့္ ယုံၾကည္ထားျခင္းမ်ိဳးတုိ႔သည္..ကမၼႆကတာသမၼာဒိ႒ိ မျဖစ္။ မွန္မွန္ကန္ကန္ မျမင္ေသးျခင္းျဖစ္၏။ ကံ-ကံ၏အက်ဳိးတုိ႔ကုိ ေၾကာင္းက်ဳိးစပ္နားလည္ပါမွ..ေကာင္းမႈတုိ႔ကုိ လုပ္ခ်င္စိတ္ေတြျဖစ္လာမည္။ ထုိသမၼာဒိ႒ိေလးအေျခခံပါမွ..ေကာင္းတာမ်ားကုိ ၾကံေဆာင္လာမည္၊ ေကာင္းေသာစကားတုိ႔ကုိ ေျပာခ်င္လာမည္၊ ေကာင္းေသာ အသက္ေမြးမႈတုိ႔ကုိ လုပ္ခ်င္လာမည္..စေသာ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားျဖစ္ပြားႏုိင္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကမၼႆကတာသမၼာဒိ႒ိမွာ အေရးၾကီးသည္။ ကမၼႆကတာသမၼာဒိ႒ိသည္ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းတရားပင္ျဖစ္၏။

စ်ာနသမၼာဒိ႒ိဆုိသည္မွာ..ရူပစ်ာန္၊ အရူပစ်ာန္မ်ားမွာလာေသာ ဥာဏ္ပညာကုိ ေခၚဆုိ၏။ သမာဓိတည္ၾကည္ေအာင္ က်င့္ေသာလုပ္ငန္းစဥ္တုိ႔တြင္ မွန္မွန္ကန္ကန္ ျမင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိစ်ာနသမၼာဒိ႒ိသည္လည္း ၀ိပႆနာ၏အေျခခံျဖစ္လ်င္..နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းတရားပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ကမၼႆကတာ သမၼာဒိ႒ိ ႏွင့္ စ်ာနသမၼာဒိ႒ိ တုိ႔သည္ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ရဖုိ႔..အေျခခံတရားမ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထုိသမၼာဒိ႒ိ (၂)ပါးကုိ “မူလမဂၢင္” ဟုလည္း ေခၚ၏။

၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိဆုိသည္မွာ..၀ိပႆနာဥာဏ္ျဖစ္၏။ အရႈ႕ခံ ေပၚတြင္ ရႈ႕ဥာဏ္ျဖင့္ ရုပ္/နာမ္တုိ႔၏ ျဖစ္ပ်က္တုိ႔ကုိ မွန္မွန္ကန္ကန္ျမင္ျခင္းျဖစ္သည္။ အရႈ႕ခံဆုိသည္မွာ ခႏၶာငါးပါးထဲမွာ တပါးပါးကုိဆုိလုိသည္။ ရုပ္ျဖစ္ခ်င္လည္း ျဖစ္မည္ နာမ္ျဖစ္ခ်င္လည္းျဖစ္မည္။ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိျဖင့္ ၀ိပႆနာအလုပ္ကုိ လုပ္ေနစဥ္၀ယ္..ခႏၶာကုိယ္ၾကီးကုိ ေယာက်ာၤး မိန္းမ စသည္ျဖင့္ မျမင္ေတာ့ဘဲ..ျဖစ္/ပ်က္ကုိသာ ျမင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိေၾကာင့္ ေလာဘတရား၊ ေဒါသတရား၊ ေမာဟတရားတုိ႔ မ၀င္လာႏုိင္ေတာ့။ ထုိ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိျဖင့္ သေဘာမွန္ကုိ သိေနလ်င္ သာယာဖြယ္အာရုံႏွင့္ ေတြ႕ပါေသာ္လည္း သာယာမႈရာဂ မျဖစ္ေတာ့။ ကာမသုခလႅိကႏုေယာဂဘက္ သုိ႔ မကပ္ညိျခင္းျဖစ္၏။ သုံးေဆာင္သင့္ေသာ ဆြမ္း၊ သကၤန္း၊ ေက်ာင္းတုိ႔ကုိ သုံးေဆာင္၏။ လုံးလုံး မသုံးေဆာင္ဘဲ ေနတာမျဖစ္လုိ႔ ကုိယ္ပင္ပန္းေအာင္က်င့္ေသာ အတၱကိလမထာႏုေယာဂလည္း မျဖစ္ေတာ့ေပ။ တင္းလြန္းတာလည္းမဟုတ္၊ ေလ်ာ့လြန္းတာလည္းမဟုတ္ဘဲ..အလယ္အလတ္က်င့္စဥ္ျဖစ္ေတာ့သည္။
၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိသည္.. ခႏၶာ ကုိလည္းစြန္႔၏၊ တဏွာကုိလည္း စြန္႔ ႏုိ္င္၏။

၀ိပႆနာဥာဏ္ေတြ ျပည့္စုံေသာအခါ..မဂၢသမၼာဒိ႒ိဟု ေခၚေသာ အရိယာမဂ္ဥာဏ္ ျဖစ္ေပၚလာေတာ့သည္။ မဂၢသမၼာဒိ႒ိ - အရိယာမဂ္ဥာဏ္သည္ ခႏၶာကုိလည္း စြန္႔၏၊ တဏွာကုိလည္း စြန္႔၏၊ နိဗၺာန္ကုိပါ ျမင္ေတာ့သည္။

ဖလသမၼာဒိ႒ိဆုိသည္မွာ အရိယာမဂ္၏ အက်ဳိးတရားပင္ျဖစ္၏။ အထူးတလည္အားထုတ္စရာမလုိ။ဖလသမၼာဒိ႒ိသည္လည္း.. ခႏၶာကုိလည္း စြန္႔၏၊ တဏွာကုိလည္း စြန္႔၏၊ နိဗၺာန္ကုိပါ ျမင္၏။ အေခ်ာသတ္ ကိေလသာတုိ႔ကုိ ျငိမ္းသတ္ျခင္းႏွင့္ တူေပ၏။

ထုိေၾကာင့္ သမၼာဒိ႒ိျဖစ္လ်င္ က်န္မဂၢင္တုိ႔ စုျပံဳ ယွဥ္တြဲလ်က္..နိဗၺာန္တုိင္ေအာင္ပင္ အက်ဳိးေပးေလသည္။

(ဆက္ပါဦးမည္။)

ေအာက္ပါတရားေတာ္ကုိ နာယူေလ့လာျပီး ေရးသားသည္။

ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ အပုိင္း (၄)- မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး
စာ-၆၀၊ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ (၁)- မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး
သမၼာဒိ႒ိငါးမ်ဳိး - အရွင္ေဃာသိတ
ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ (၁၃၊၈၊၂၀၀၄) အပုိင္း (၃)- ဓမၼေစတီဆရာေတာ္